W drugiej połowie stycznia informowaliśmy o kolejnym kroku milowym naszego projektu - wykonaniu i odbiorze systemu monitoringu ryb w przepławkach. W ramach programu LIFE+ Rega - budowa niebieskiego korytarza ekologicznego rzeki Regi i jej dopływów, współfinansowanego ze środków KE i NFOŚiGW, konieczność monitorowania skuteczności działania wykonanych przepławek jest niezbędna i została ustalona w umowie z Komisją Europejską. Jest to najważniejsze zadanie zaraz po wykonaniu robót budowlanych związanych z przepławkami i tarliskami, ponieważ sprawna rejestracja migrujących ryb potwierdza skuteczność i zasadność wydatkowania pieniędzy na cel udrożnienia korytarza zlewni Regi.

Dzisiaj, po ponad dwóch miesiącach działania możemy bez cienia wątpliwości powiedzieć, że system monitoringu pracuje i daje dobre efekty. Wykonawca zamontował łącznie dwa urządzenia monitorujące na dwóch przepławkach. Są one wyposażone w systemy kamer i czujników oraz bezprzewodową łączność internetową. Dzięki temu zapis jest prowadzony przez 24 godziny na dobę, niezależnie od warunków atmosferycznych, pory dnia i poziomu wody w rzece. Pozwala to zarejestrować praktycznie każdą przepływającą przez przepławkę rybę lub inne zwierzę. Oczywiście nagrywane są także wszelkiego rodzaju inne obiekty płynące z prądem wody, jednak system rozpoznaje je i nie zlicza ich jako ryby. Dzięki temu oraz dzięki pracy osób prowadzących monitoring, wyniki obserwacji nie są zaburzane przez takie losowe zdarzenia.

W ramach umowy, Wykonawca monitoringu obowiązany jest do prowadzenia ciągłych obserwacji migracji ryb, które będą później przedstawiane w postaci rocznych raportów. Pierwszego pełnego raportu za okres całego roku spodziewamy się na początku 2023r. i będzie on obejmował bieżący rok. Do tej pory system zarejestrował wykorzystanie przepławki głównie przez pstrągi potokowe (około 80% wszystkich nagranych ryb), lipienie (około 15%) i pozostałe gatunki. Aktualnie nie zaobserwowano natężonej wędrówki ryb, nie jest to jeszcze sezon migracyjny, w którym spodziewamy się zdecydowanie większej liczby osobników.

Pracujące w trybie ciągłym kamery nagrywają obiekty przepływające przez specjalnie do tego celu stworzony korytarz z dwóch pionowych płyt. Ryby płynące przez przepławkę nie mają możliwości ominięcia go, dzięki czemu mamy pewność, że wszystkie zostaną wychwycone. System automatycznie wykrywa, że jakiś obiekt przepływa w zasięgu skanera. Nagrywany jest krótki filmik, na którym widać czy jest to ryba, inne zwierzę czy np. płynące z nurtem liście. System sam rozpoznaje i klasyfikuje to zdarzenie. Rolą specjalisty prowadzącego monitoring jest następnie określenie na podstawie nagrania gatunku ryby, jej wielkości, kierunku w którym płynie oraz innych cech charakterystycznych itp. W dłuższym okresie czasu pozwoli to uzyskać obszerną wiedzę o populacji ryb zamieszkujących Regę i jej dopływy.

Monitorowanie ryb w przepławkach nie będzie działaniem jednorazowym (jednorocznym). Chcielibyśmy aby było realizowane także w kolejnych latach, również po zakończeniu projektu LIFE. Pozwoli to uzyskać duży pakiet danych odnoszący się do kolejnych okresów migracyjnych i rozrodczych ryb dwuśrodowiskowych. Zlewnia Regi nie była do tej pory tak szczegółowo monitorowana. Mamy nadzieję że uzyskane informacje nie tylko ugruntują posiadaną już wiedzą o skuteczności działania przepławek ale również jako dane będą mogły zostać wykorzystane w badaniach naukowych oraz do planowania kolejnych zadań i działań Wód Polskich na obszarze zlewni Regi i jej dopływów.

Poniżej prezentujemy kompilację przykładowych filmów nagranych przez urządzenia monitorujące. Udało się poprzez nie uchwycić przechodzące przez przepławki pstrągi potokowe oraz lipienie a nawet bobra. Kolejne filmy będziemy starali się umieszczać na bieżąco, w miarę uzyskiwania wyników monitoringu oraz obróbki materiału.

       W Polsce znajduje się tysiące rzek. Niektóre z nich są duże, jak Odra czy Wisła, inne średniej wielkości – jak choćby Rega, a inne są tak niewielkie, że z łatwością można przeskoczyć z jednego ich brzegu na drugi. Ich ochrona przed zanieczyszczeniami, którą prowadzą także Wody Polskie, jest zadaniem wieloaspektowym, ze względu na różne rodzaje zanieczyszczeń. Poczynając od zwykłych śmieci, poprzez ścieki gospodarcze i przemysłowe, na zanieczyszczeniach z produkcji rolnej kończąc. Każdy rodzaj zanieczyszczeń wymaga osobnego spojrzenia i odpowiednich działań. Akcje sprzątania rzek wraz z ograniczaniem dopływu zanieczyszczeń do wód są prowadzone już od wielu lat i dają dobre efekty. Ale czy światło i ciepło również mogą być zanieczyszczeniami?

     W wyniku prowadzonej przez człowieka gospodarki, brzegi rzek, dawniej naturalnie porośnięte gęstymi zaroślami i wysokimi drzewami, zmieniają swój charakter. Z różnych powodów roślinność ta bardzo często jest usuwana – pod inwestycje, by poprawić dostęp do wody lub zwiększyć powierzchnię upraw, a czasem po prostu dla lepszego widoku z okna. Dotyczy to szczególnie mniejszych rzek, które mogą być tak gęsto zarośnięte, że płyną praktycznie w „korytarzu” z drzew i nie widać nad nimi słońca lub dopływ jego światła jest bardzo ograniczony. Co się stanie gdy usuniemy drzewa? Odsłonimy całkowicie koryto rzeki, a woda w niej płynąca na wielu kilometrach będzie nagrzewana przez promienie słoneczne. Spowoduje to wzrost jej temperatury. Badania naukowe pokazują że jest to zazwyczaj przedział od 1 do 3 stopni Celsjusza. W przypadku zbiorników (np. zaporowych) woda może się nagrzewać nawet bardziej. Wzrost średniej temperatury wody niestety prowadzi do negatywnych zjawisk. Wpływa bezpośrednio na zawartość składników chemicznych w wodzie, nasycenie tlenem oraz podatność na rozwój glonów i tzw. „kwitnienie wody”, szczególnie stojącej lub o wolnym przepływie. To z kolei oddziałuje na ryby i inne organizmy, które mogą mieć trudności z przetrwaniem, gdyż każdy gatunek preferuje konkretne warunki bytowania i rozrodu. Może to doprowadzić do zmian populacyjnych – niektóre gatunki będą znikać z cieków lub ich odcinków, a na ich miejsce pojawią się inne. Problemem jest fakt, że pojawiające się w ciepłej wodzie gatunki są często inwazyjne i pochodzą z zupełnie innych rejonów świata. Ich rozprzestrzenianie się może spowodować nieodwracalne straty w ekosystemie.

      W jaki sposób można walczyć z tym zjawiskiem? Jest to stosunkowo proste, choć wymaga działań długotrwałych i skutecznych w przypadku jeżeli są one prowadzone na obszarze całej zlewni rzeki. Przed wycięciem każdego drzewa zastanówmy się kilka razy – czy jest to konieczne i na pewno niezbędne? Jeśli nie da się tego uniknąć albo drzewa i inna roślinność zostały już usunięte, rozwiązaniem jest prowadzenie nasadzeń kompensacyjnych, czyli mówiąc wprost – wyrównywanie strat. W miejsce drzew wyciętych sadzone są w innym miejscu nowe. Lokalizacje wybiera się tak, aby dawały największe szanse, że sadzonki się przyjmą oraz będą efektywnie oddziaływały na rzekę.

     W trakcie realizacji programu LIFE+ Rega - budowa niebieskiego korytarza ekologicznego rzeki Regi i jej dopływów, współfinansowanego ze środków KE i NFOŚiGW, wykonane zostały łącznie 23 przepławki. W niektórych miejscach ingerencja w szatę roślinną była niestety nieunikniona. W uzgodnieniu z organizacjami ekologicznymi oraz dbającymi o Regę, wytypowano miejsca nad brzegami rzeki, w których przeprowadzono nasadzenia kompensacyjne. Zgodnie z zasadami wykonywania takich działań, drzew posadzono więcej niż wycięto, licząc się z tym, że część z nich może nie przetrwać. Szczególne zagrożenia stanowi inna roślinność, która może zagłuszyć sadzonki w okresie wiosennym i letnim oraz działalność bobrów, które traktują młode drzewka jak źródło pożywienia i materiał budowlany. Ochronę przed nimi stanowią specjalne siatki i płotki, chroniące drzewa przed pogryzieniem. Należy także regularnie dokonywać przeglądów i kontroli nasadzeń. Do zakończenia Projektu LIFE+ Rega planowane jest wykonanie ponownych  nasadzeń kompensacyjnych, jednak ich realizacja w tym roku uzależniona jest między innymi od dalszego wpływu pandemii.

     Ochrona rzek przed nadmiernym nagrzewaniem jest koniecznością, która powinna być coraz częściej realizowana. Dzięki temu nie doprowadzimy do sytuacji, w której szkodom nie da się już zapobiec. Zachęcamy do samodzielnej lektury innych opracowań, dostępnych np. w Internecie, które poruszają ten temat i szczegółowo wyjaśniają, w jaki sposób można ograniczać wpływ nasłonecznienia na rzeki.

         źródło Wikipedia

źródło Wikipedia

Deklaracja dostępności

Informacje ogólne

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie zobowiązuje się zapewnić dostępność swojej strony internetowej zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Oświadczenie w sprawie dostępności ma zastosowanie do strony internetowej Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie.

• Data publikacji strony internetowej:2013-04-30
• Data ostatniej istotnej aktualizacji: 2018-01-28

Status pod względem zgodności z ustawą

Strona internetowa jest częściowo zgodna z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych z powodu niezgodności lub wyłączeń wymienionych poniżej.

Treść niedostępna

Strona internetowa zawiera materiały wideo oraz inne materiały graficzne nie posiadają transkrypcji oraz opisów Nie udało się uniknąć również zamieszczania informacji jedynie w sposób graficzny Strona posiada ruchome banery Niektóre materiały nie są dostępne cyfrowo Niektóre linki otwierają się w nowych oknach przeglądarki Nie jest możliwa samodzielna zmiana odstępu między wierszami, akapitami, słowami i literami Mogą się zdarzyć sytuacje, że pomimo starań redaktorów serwisu: Cel linku nie jest odpowiednio określony, Załączniki nie posiadają informacji na temat wielkości i formatu pliku, Grafiki nie zawierają tekstów alternatywnych oraz wersji tekstowej. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie ma w planach ogłoszenie postępowania na budowę nowej strony www. Jednym z głównych wymogów będzie zgodność z wymogami WCAG. Ponadto redaktorzy strony www dołożą wszelkich starań, aby treść publikowana na stronie www była dostępna cyfrowo.

Wyłączenia

Przygotowanie deklaracji w sprawie dostępności

• Data sporządzenia deklaracji: 2021-03-30
• Data ostatniego przeglądu deklaracji: 2022-03-30

Deklarację sporządzono na podstawie samooceny przeprowadzonej przez podmiot publiczny.

Informacje zwrotne i dane kontaktowe

W przypadku problemów z dostępnością strony internetowej prosimy o kontakt. Osobą kontaktową jest Iga Pawicka, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.. Kontaktować można się także dzwoniąc na numer telefonu 914411200. Tą samą drogą można składać wnioski o udostępnienie informacji niedostępnej oraz składać skargi na brak zapewnienia dostępności.

Każdy ma prawo:

• zgłosić uwagi dotyczące dostępności cyfrowej strony lub jej elementu,
• zgłosić żądanie zapewnienia dostępności cyfrowej strony lub jej elementu,
• wnioskować o udostępnienie niedostępnej informacji w innej alternatywnej formie.

Żądanie musi zawierać:

• dane kontaktowe osoby zgłaszającej,
• wskazanie strony lub elementu strony, której dotyczy żądanie,
• wskazanie dogodnej formy udostępnienia informacji, jeśli żądanie dotyczy udostępnienia w formie alternatywnej informacji niedostępnej.

Rozpatrzenie zgłoszenia powinno nastąpić niezwłocznie, najpóźniej w ciągu 7 dni. Jeśli w tym terminie zapewnienie dostępności albo zapewnienie dostępu w alternatywnej formie nie jest możliwe, nastąpi najdalej w ciągu 2 miesięcy od daty zgłoszenia.

Skargi i odwołania

W przypadku, gdy podmiot publiczny odmówi realizacji żądania zapewnienia dostępności lub alternatywnego sposobu dostępu do informacji, wnoszący żądanie może złożyć skargę w sprawie zapewniania dostępności cyfrowej strony internetowej, aplikacji mobilnej lub elementu strony internetowej, lub aplikacji mobilnej. Po wyczerpaniu wskazanej wyżej procedury można także złożyć wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich.

Dostępność architektoniczna

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, ul. Tama pomorzańska 13A, 70-030 Szczecin Wejście do budynku przez drzwi. Dalsze przejście zabezpieczone bramkami, przez które nie może przejechać osoba na wózku. W budynku znajduje się drugie wejście z drzwiami przez które może przejechać osoba na wózku. Recepcja znajduje się na wprost od wejścia. Osoba ze szczególnymi potrzebami może zgłosić chęć otrzymania pomocy za pośrednictwem pracownika recepcji. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej ma siedzibę na trzech kondygnacjach: Brak progów na poszczególnych poziomach. Ciągi komunikacyjne mają szerokość umożliwiającą ruch dwukierunkowy. W budynku nie znajduje się winda. W budynku nie ma oznaczeń alfabetem Braille’a, oznaczeń kontrastowych i powiększonych napisów. W budynku nie ma pętli indukcyjnych. Przed budynkiem znajduje się parking samochodowy z jednym miejscem dla osób niepełnosprawnych. Do budynku i wszystkich jego pomieszczeń można wejść z psem asystującym i psem przewodnikiem. Brak możliwości skorzystania z tłumacza języka migowego na miejscu lub online.

     W jednym z poprzednich artykułów porównywaliśmy nasze przepławki do „rzecznych obwodnic” lub „autostrad”, którymi ryby mogą ominąć istniejące przeszkody i podjąć migrację w górę Regi i jej dopływów. Jednak samo wybudowanie takiej „obwodnicy” to dopiero połowa sukcesu, ponieważ trzeba jeszcze sprawdzić czy ryby faktycznie korzystają z tego ułatwienia i czy spełnia ono swoją rolę. Do tego służą systemy monitoringu, które pozwalają na bieżąco śledzić migracje i dostarczają cennych informacji o jej przebiegu, natężeniu, gatunkach ryb obecnych w Redze, ich wielkości, a pośrednio także stanie zdrowia.

     Idąc tropem skojarzeń z drogami, urządzenia do monitoringu ryb w przepławkach można porównać do fotoradarów. Oczywiście nie służą one ograniczaniu prędkości ryb ani tym bardziej wystawianiu im mandatów… jednak poza tym ich działanie jest dość podobne. W wybranej komorze przepławki montowane są dwa skanery, wyposażone w kamery wizyjne oraz w echosondę. Są one tak montowane, żeby ryby nie mogły ich ominąć i musiały przepłynąć między nim. W tym momencie system wykrywa ruch i dokonuje pomiaru (np. nagrywa fragment filmu lub wykonuje zdjęcia). Dzięki temu osoba sporządzająca później raport może bez problemu stwierdzić ile jakich ryb skorzystało z przepławki np. w ciągu tygodnia lub miesiąca. Jest to szczególnie istotne w okresie tarłowym, ponieważ umożliwia określenie struktury populacji i różnorodności gatunkowej w rzece. Dane można następnie przechowywać i porównywać z innymi obserwacjami z poprzednich oraz kolejnych lat.

     Urządzenia do monitoringu ryb stanowią jedne z najbardziej nowoczesnych rozwiązań stosowanych w monitoringu przyrodniczym. Same w sobie są dość skomplikowane ze względu na dużą ilość elektroniki, choć ich obsługa nie nastręcza większych trudności i może być dokonywana po podstawowym przeszkoleniu.

    W obszarze realizacji programu LIFE+ Rega - budowa niebieskiego korytarza ekologicznego rzeki Regi i jej dopływów współfinansowanego ze środków KE i NFOŚiGW w wybranych lokalizacjach zostały zamontowane dwa urządzenia do monitoringu przepławek. Poza ich montażem i uruchomieniem, wyłoniony w przetargu Wykonawca dokonał także ich uruchomienia i przeszkolił pracowników Zarządu Zlewni w Gryficach oraz Nadzorów Wodnych w ich bieżącej obsłudze. Dodatkowo, w ciągu najbliższych lat będą corocznie sporządzane raporty z monitoringu, które pozwolą uzyskać pełny obraz migracji ryb dwuśrodowiskowych w Redze. Co prawda w momencie pisania tego tekstu (druga połowa stycznia) nie trwa okres migracyjny, jednak system monitoringu zarejestrował już jednego użytkownika - pstrąga, który miał zaszczyt być nagrany jako pierwszy 😊 Materiał wymaga jeszcze obróbki więc na razie go nie udostępniamy ale mamy nadzieję, że skoro szlak został już przetarty to w sezonie będziemy liczyć migrujące ryby w dziesiątkach i setkach.

     Zdjęcia przedstawiają wygląd urządzenia do monitoringu na jednej z przepławek oraz wygląd skanera z kamerami rejestrującymi ich ruch. Przypominamy, że w sąsiedztwie przepławek ustanowione są strefy ochronne migracji ryb, o czym informują stosowne tablice. Obowiązuje tam całkowity zakaz połowu oraz innych czynności, które mogłyby szkodzić rybom. Zachęcamy naszych Czytelników do zwracania uwagi na jego przestrzeganie, ponieważ to między innymi od niego zależy, czy ryby dwuśrodowiskowe takie jak troć, będą na stałe obecne w Redze, czy też sprowadzimy na nie kłopoty.