Creating a blue wildlife corridor in the Rega basin

Nasadzenia drzew – prosty sposób na duży problem

       W Polsce znajduje się tysiące rzek. Niektóre z nich są duże, jak Odra czy Wisła, inne średniej wielkości – jak choćby Rega, a inne są tak niewielkie, że z łatwością można przeskoczyć z jednego ich brzegu na drugi. Ich ochrona przed zanieczyszczeniami, którą prowadzą także Wody Polskie, jest zadaniem wieloaspektowym, ze względu na różne rodzaje zanieczyszczeń. Poczynając od zwykłych śmieci, poprzez ścieki gospodarcze i przemysłowe, na zanieczyszczeniach z produkcji rolnej kończąc. Każdy rodzaj zanieczyszczeń wymaga osobnego spojrzenia i odpowiednich działań. Akcje sprzątania rzek wraz z ograniczaniem dopływu zanieczyszczeń do wód są prowadzone już od wielu lat i dają dobre efekty. Ale czy światło i ciepło również mogą być zanieczyszczeniami?

     W wyniku prowadzonej przez człowieka gospodarki, brzegi rzek, dawniej naturalnie porośnięte gęstymi zaroślami i wysokimi drzewami, zmieniają swój charakter. Z różnych powodów roślinność ta bardzo często jest usuwana – pod inwestycje, by poprawić dostęp do wody lub zwiększyć powierzchnię upraw, a czasem po prostu dla lepszego widoku z okna. Dotyczy to szczególnie mniejszych rzek, które mogą być tak gęsto zarośnięte, że płyną praktycznie w „korytarzu” z drzew i nie widać nad nimi słońca lub dopływ jego światła jest bardzo ograniczony. Co się stanie gdy usuniemy drzewa? Odsłonimy całkowicie koryto rzeki, a woda w niej płynąca na wielu kilometrach będzie nagrzewana przez promienie słoneczne. Spowoduje to wzrost jej temperatury. Badania naukowe pokazują że jest to zazwyczaj przedział od 1 do 3 stopni Celsjusza. W przypadku zbiorników (np. zaporowych) woda może się nagrzewać nawet bardziej. Wzrost średniej temperatury wody niestety prowadzi do negatywnych zjawisk. Wpływa bezpośrednio na zawartość składników chemicznych w wodzie, nasycenie tlenem oraz podatność na rozwój glonów i tzw. „kwitnienie wody”, szczególnie stojącej lub o wolnym przepływie. To z kolei oddziałuje na ryby i inne organizmy, które mogą mieć trudności z przetrwaniem, gdyż każdy gatunek preferuje konkretne warunki bytowania i rozrodu. Może to doprowadzić do zmian populacyjnych – niektóre gatunki będą znikać z cieków lub ich odcinków, a na ich miejsce pojawią się inne. Problemem jest fakt, że pojawiające się w ciepłej wodzie gatunki są często inwazyjne i pochodzą z zupełnie innych rejonów świata. Ich rozprzestrzenianie się może spowodować nieodwracalne straty w ekosystemie.

      W jaki sposób można walczyć z tym zjawiskiem? Jest to stosunkowo proste, choć wymaga działań długotrwałych i skutecznych w przypadku jeżeli są one prowadzone na obszarze całej zlewni rzeki. Przed wycięciem każdego drzewa zastanówmy się kilka razy – czy jest to konieczne i na pewno niezbędne? Jeśli nie da się tego uniknąć albo drzewa i inna roślinność zostały już usunięte, rozwiązaniem jest prowadzenie nasadzeń kompensacyjnych, czyli mówiąc wprost – wyrównywanie strat. W miejsce drzew wyciętych sadzone są w innym miejscu nowe. Lokalizacje wybiera się tak, aby dawały największe szanse, że sadzonki się przyjmą oraz będą efektywnie oddziaływały na rzekę.

     W trakcie realizacji programu LIFE+ Rega - budowa niebieskiego korytarza ekologicznego rzeki Regi i jej dopływów, współfinansowanego ze środków KE i NFOŚiGW, wykonane zostały łącznie 23 przepławki. W niektórych miejscach ingerencja w szatę roślinną była niestety nieunikniona. W uzgodnieniu z organizacjami ekologicznymi oraz dbającymi o Regę, wytypowano miejsca nad brzegami rzeki, w których przeprowadzono nasadzenia kompensacyjne. Zgodnie z zasadami wykonywania takich działań, drzew posadzono więcej niż wycięto, licząc się z tym, że część z nich może nie przetrwać. Szczególne zagrożenia stanowi inna roślinność, która może zagłuszyć sadzonki w okresie wiosennym i letnim oraz działalność bobrów, które traktują młode drzewka jak źródło pożywienia i materiał budowlany. Ochronę przed nimi stanowią specjalne siatki i płotki, chroniące drzewa przed pogryzieniem. Należy także regularnie dokonywać przeglądów i kontroli nasadzeń. Do zakończenia Projektu LIFE+ Rega planowane jest wykonanie ponownych  nasadzeń kompensacyjnych, jednak ich realizacja w tym roku uzależniona jest między innymi od dalszego wpływu pandemii.

     Ochrona rzek przed nadmiernym nagrzewaniem jest koniecznością, która powinna być coraz częściej realizowana. Dzięki temu nie doprowadzimy do sytuacji, w której szkodom nie da się już zapobiec. Zachęcamy do samodzielnej lektury innych opracowań, dostępnych np. w Internecie, które poruszają ten temat i szczegółowo wyjaśniają, w jaki sposób można ograniczać wpływ nasłonecznienia na rzeki.

         źródło Wikipedia

źródło Wikipedia